Aile Hekimleri Hangi İlaçları Yazabilir? Psikiyatri İlaçlarını Yazabilir mi?

Aile hekimleri; birinci basamak sağlık kontrol, tanı ve teşhis sürecinde kendisine kayıtlı olan hastalara yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın sağlık hizmeti vermekle görevli sağlık personelleridir. Ancak aile hekimlerinin yalnızca ilk değerlendirmeleri yaptığı ve verdikleri sağlık hizmetinin kapsamının kısıtlı olduğu unutulmamalıdır. Aile hekimleri kendi kapsamlarını aşan durumlarda hastaları ilgili sağlık kuruluşlarına sevk etmek, sevk edilen hastaların geri bildirim yapılan muayenelerine dair bulguları (tetkik, tanı ve varsa yatış bilgileri) değerlendirmek, ikinci ve üçüncü basamak tedavi süreçlerindeki sağlık hizmetlerinin koordinasyonunu sağlamakla görevlidir.

Birinci derece sağlık kuruluşlarında görevlendirilen aile hekimlerinin, hastaların tedavi sürecinde ilaç yazma yetkileri de bulunur. Özel eğitim ve sertifika sonucu sağlık hizmeti veren aile hekimlerinin hasta reçetelerine yazabilecekleri ilaçlar sınırlandırılmıştır. Belirlenen şartlar neticesinde aile hekimleri hastalarına yalnızca yetkileri kapsamındaki ilaçları reçete edebilirler.

Reçete edilebilmesi için uzmanlık gereken ilaçları kullanma zorunluluğu bulunan hastaların, katkı payı ödemesi yapmadan ilaçlarını temin edebilmeleri için uzman hekimlere başvurmaları gerekir. Devlet hastanelerinden alınan sağlık kurulu raporu neticesinde katkı payı talep edilmeyen ilaçların en fazla 3 aylık olarak reçete edilmesi mümkündür. Bununla birlikte hastalar, aile hekimleri tarafından yazılan reçeteleri 4 iş günü içerisinde SGK ile anlaşmalı eczanelerden alabilirler. Bu sürenin aşılmasıyla birlikte reçetenin geçerliliği de ortadan kalkar.

Aile Hekimi Nerelerde Görev Yapar?

Aile sağlık yapılanmasının temel taşı olan aile hekimleri, birinci basamak sağlık hizmetlerinde hastalarının daima yanındadır. Birinci basamak tedavi hizmetleri, hastanın ilk başvurduğu kurumda ayakta verilen koruyucu ve tanı-tedavi hizmetlerini kapsar. Birinci basamak tedavi hizmetleri kapsamında aile hekimleri;

• Resmi kurum tabipliği,
• Sağlık ocağı,
• Verem savaş dispanseri,
• Anne-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi,
• Sağlık merkezi,
• SSK sağlık istasyonu ve dispanseri gibi sağlık kuruluşlarında hizmet vermektedir.

Hangi aile hekiminize bağlı olduğunuzu öğrenmek için: Hangi Aile Hekimindeyim? Aile Hekimi Sorgulama Nasıl Yapılır?

Aile hekiminizden randevu almak için: Aile Hekimi Randevu Alma İşlemleri Nereden ve Nasıl Yapılır?

Aile Hekimliği Tedavi Süreci Nasıl İşler?

Aile hekimlerinden sağlık hizmeti almak isteyen hastalar, Sağlık Müdürlüğü tarafından kendileri için belirlenen aile hekimine gitmek zorundadırlar. Acil durumlarda eğer hasta başka aile hekimine muayene için giderse o hekim, kendi bakmakla yükümlü olduğu nüfus içinde olmayan bu hastaya “misafir hasta” statüsünde bakar. Gerekli tedavinin yapılmasının ardından aile hekiminin yetkisi içerisindeki ilaçlardan hastaya en uygun olanı reçete edilir. Misafir hasta kavramı sadece il dışı ziyaretler için uygulanır. Hasta ikamet adresinin bulunduğu il içerisindeyse kendi aile hekimine gitmek zorundadır.

Aile Sağlığı Merkezlerinde görevli olan aile hekimlerinin herhangi bir nedenle görev alanında bulunmaması halinde; Toplum Sağlığı Merkezlerinde bulunan hekimler geçici olarak izinli olan aile hekiminin hastalarına bakarlar. Toplum Sağlığı Merkezlerinde görev alan doktorların aile hekimliği sertifikasına sahip olmaları şart değildir. Ancak aile hekimi sertifikasına sahip olmaları, hastalara reçete edebilecekleri ilaçlar açısından büyük önem taşır. Aile hekimi sertifikası bulunmayan görevli hekimlerin ilaç yazma prosedürü şu şekilde işler:

• Görevlendirilen Toplum Sağlık Merkezi hekiminin sertifikası varsa, yetkilendirilmiş aile hekimi olarak aile hekimi listesindeki ilaçları yazabilir.
• Görevlendirilen Toplum Sağlık Merkezi hekiminin sertifikası yoksa, sadece pratisyen hekimin yazabileceği ilaçları reçete edebilir.

Toplum Sağlık Merkezinin yakın olmaması halinde sağlık ocağındaki diğer aile hekimlerinin yoğunluk durumlarına göre, hastalar aile hekimleri arasında paylaştırılabilir. Başka bir aile hekimine reçete yazdıracak hastaların aile hekimi tarafından gerekli kontrolleri sağlanır. Hastanın devamlı kullandığı ilaçlar sağlık kurulu raporu dahilindeyse temin edilebilir.

Aile Hekimi Hangi İlaçları Yazabilir?

Aile Hekimleri Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında aile hekimleri, bir uzman hekimin yazabileceği tüm ilaçları reçete edebilir. Bu reçeteler sigorta kapsamında karşılanır ve hastadan ilaç ücreti talep edilmez. Yalnızca aile hekimlerine Sağlık Bakanlığı tarafından antibiyotik yazımı konusunda kısıtlama getirilmiştir. Bakanlık tarafından antibiyotik konusunda belirlenen prosedür doğrultusunda; sefotaksim, siprofloksasin pareteral ve moxiflaksasin parenteral ana maddelerini içeren ilaçların reçetelendirilmesi, enfeksiyon hastalıkları uzmanı doktorlara aktarıldı. Aile hekimleri ayakta tedavi aşamasının sonrasında, gerekli görmeleri halinde hastalarına antibiyotik ilaçları reçete edebilirler.

Öte yandan aile hekimleri için, kanser tedavisinde kullanılan ilaçların reçetelendirilmesi konusundaki kısıtlama ortadan kaldırıldı. Yapılan düzenlemeye göre aile hekimleri tarafından kanser tedavisi için 1 ay yerine en fazla 3 aylık dozda kanser ilacı yazılabilecek.

Aile Hekimi Psikiyatri İlaçlarını Yazabilir mi?

Birinci basamak sağlık kuruşlarında çalışan aile hekimlerinin geçtiğimiz dönemde psikiyatri ilaçlarını yazabiliyor olması büyük tartışmalara yol açmıştı. 1 Mart 2019 tarihinde yürürlüğe giren yeni yönetmelik kapsamında

• Atipik antipsikotiklerle (klozapin, olazapin, risperidon, amisülpirid, ketiapin ve ziprasidon) tedaviye, nöroloji ya da ilgili uzmanlık doktorlarının bulunmadığı durumlarda aile hekimliği uzmanları tarafından da başlanabilir.
• SSRI yeni nesil antidepresan tedavileri uzman hekimlerin yanında 3 aylık tedaviyi geçmemek şartıyla aile hekimleri tarafından da yürütülebilir.
• Uzman hekim reçetesinde belirtilen doz ve süre tamamlanıncaya kadar psikiyatri ilaçları rapor şartı aranmaksızın tekrardan yazılabilir.

Aile Hekimi Hangi İlaçları Yazamaz?

• Sağlık Uygulama Tebliği’nde yer alan ilgili uzman doktorların yazabilecekleri ilaçları aile hekimlerinin yazması mümkün değildir.
• Migren tedavisinde kullanılan sumatriptan, eletriptan, zolmitriptan ve narantriptan ham maddelerini içeren, ağızdan alınan ilaçlar yalnızca uzman hekimler tarafından reçete edilebilir. Sağlık kurulu ve heyet raporu olması halinde bu ilaçların belirlenen dozları tedavi bitimine kadar aile hekimleri tarafından yazılabilir.
• Özel besin niteliğindeki ve bazı hastalıklarda kullanılması gereken çocuk mamaları, çocuk ve dahiliye uzmanları tarafından 5 kilogramı geçmeyecek şekilde reçetelendirilebilir.

Raporlu İlaçları Aile Hekimleri Yazabilir mi?

Uzman hekim tarafından reçete edilen ilaçların belirlenen sağlık kurulu ya da heyet kapsamında raporlandırılması halinde bu ilaçlar, aile hekimleri tarafından en fazla 2 yıl süre ile yazılabilir. Aile hekimleri bu ilaçları, hastaların tedavilerinin devam edebilmesi adına sağlık kurulu raporunda belirtilen kullanım süresi ve miktarlarına uygun olarak reçetelerine ekleyebilir.

• Kemoterapi dışında başka tedavi seçeneği kalmayan kanser hastalarının durumları, ilaç bedellerinin Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanması halinde raporlandırılır. Rapor kapsamında hastaların düzenli aralıklarla aile hekimleri tarafından kontrol edilmesi gerekir. (Kanser tedavisinde, hastanın tedaviye cevap verme yüzdesi ile sağ kalım avantajı sağlama oranı onay aşamasında oldukça etkilidir.)
• Doğuştan metabolik hastalığı, enzim bozukluğu olan ve kistik fibrozisli hastalar için tedavi edici içerikli çocuk mamaları sağlık raporu kapsamında yer alır. Malabsorbsiyona sebebiyet veren bir hastalığı olan hastaların ve iki yaşına kadar inek sütü alerjisi olan bebeklerin kullandıkları özel mamalar, sağlık kurulu raporu alınması koşulu ile aile hekimleri tarafından reçetelendirilir.
• Çölyak hastalarının kullandığı özel formüllü un içeren çocuk veya yetişkinler için özel üretilen mamalar sağlık raporu ile verilir. Gastroenterelog uzmanları tarafından reçetelendirilen bu ürünler, en fazla 2 yıl süre ile sağlık kurulu raporuna bağlı olarak aile hekimlerince yazılabilir.